LITERAIR

 

 

Boekbespreking:

 

Manja Croiset

Mijn leven achter onzichtbare tralies

 

 Manja Croiset behoort tot de bekende acteursfamilie van Max, Hans en Jules maar ook al opa Hijman Croiset, redacteur van het blad Toneelleven.

Geboren in 1946, is zij een vertegenwoordigster van de tweede generatie. Maar dan wel met een moeder die tot lang na de oorlog aan beide jongsten, Marjolijn (tegenwoordig kibboetslid) en Manja – onduidelijk blijft of de oudste, Ingrid, dit wel wist – haar en hun Joodzijn verzwijgt; met een vader die bij het verzet ging, daardoor gevangenissen en kampen doormaakte en er nog steeds de sporen van draagt. Samen hebben ze als goedbedoelend ouderpaar weinig kijk op de problemen waaraan hun ogenschijnlijk zo harmonieuze kind het hoofd moet bieden, uiteindelijk resulterend in psychiatrische opname. Niet dat specialisten vervolgens veel meer inzicht in dit geval zullen tonenxe2x80xa6

 Voorlopig zijn we echter nog niet zover. Het werk valt uiteen in twee delen, Kinderjaren en Wat jaren zestig-geluiden. Daarom had de ondertitel ervan, Herinneringen aan en uit mijn kindertijd, beter kunnen luiden Jeugdherinneringen. Al is het opvallend hoe raak ervaringen van de prilste leeftijd worden beschreven, deels 'bij navraag uitgelegd'. Over goede bedoelingen gesproken: als kleuter krijgt Manja al zwemles omdat Holland nu eenmaal een waterland is, maar wordt daarna niet voor vol aangezien in het 'diepe'. De lagere school met zijn ogenblikken van schaamte over vermeende onhandigheid, de rivaliteiten bij de balletles van Nel Roos en de vakantietochten passeren de revue.

 Nu gaat Manja het Barlaeusgymnasium op de Weteringschans volgen waar ze trouwens tegenover woont. Onder haar vriendinnen zijn dochters van Adriaan Morrixc3xabn, Aldo van Eyck en Boris Lensky en daarmee zitten we meteen midden in de Amsterdamse kunstenaarsatmosfeer van toen, die ze goed weet op te roepen. Toch speelt er dan al het gevaar mee voor haar geestelijk evenwicht, de bij een lyceumperiode gebruikelijke mengeling van ups en downs dreigt ontregeld te raken in negatieve richting.

 Tot hiertoe las u alleen nog maar een verslag over inhoud en kwaliteit van dit boek. Het opmerkelijkste facet hebben we voor het laatst bewaard, namelijk de vorm ervan. Die kan het best worden omschreven als lyrisch proza. Weliswaar niets nieuws; de auteur weet echter deze stijl te hanteren op een zeer persoonlijke en treffende manier om de 'onverwerkt verleden tijd' onder woorden te brengen.

 Manja Croiset heeft verder de volgende gedichtenbundels gepubliceerd: Spelonken van mijn ziel (eveneens 2007) en Dissonante symfonie (2006) – reeds begonnen in diezelfde zestiger jaren en voortgezet na maar liefst een tussenruimte van eenendertig jaar – dat bovendien een aantal speelse aforismen bevat onder de kop Manjafieks.

Manja Croiset. Mijn leven achter onzichtbare tralies. Gopher Publishers, Utrecht, 2007 xe2x82xac 15 (niet meer leverbaar).  Uitgeverij Elikser 2008  inclusief 2 cdxe2x80x99s door haar zelf ingesproken  xe2x82xac 34,95 ISBN 978-90-8954-059-1 

Bart Berman